Ẩn mình nơi vùng đồi núi của xã Tràng Xá, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, xóm Hợp Nhất của xã Tràng Xá, huyện Võ Nhai từng là nơi người dân chủ yếu sống dựa vào canh tác lạc hậu, khó khăn nối tiếp khó khăn. Nhưng nay, bằng sự nỗ lực vượt khó và những thay đổi trong tư duy sản xuất, người dân nơi đây đang từng bước khiến vùng đất này “bừng giấc”.

Thanh long là cây trồng chủ lực ở xóm Hợp Nhất

Trưởng xóm Hợp Nhất, anh Chu Thanh Hải, nhớ lại: "Cái khó của Hợp Nhất không chỉ là điều kiện tự nhiên mà còn ở tư duy sản xuất. Trước đây, bà con chủ yếu canh tác lạc hậu, phụ thuộc vào thiên nhiên. Nhưng nay, bằng sự đồng lòng và quyết tâm, xóm chúng tôi đã có những thay đổi lớn, cả về kinh tế lẫn đời sống."

Hợp Nhất được thành lập vào năm 2018 từ việc sáp nhập hai xóm Tân Đào và Khuôn Ruộng. Khi ấy, bà con đã đề xuất lấy tên “Hợp Nhất”. Tên gọi này mang ý nghĩa về sự đoàn kết, hợp lại và đồng lòng vượt qua khó khăn.

Với 133 hộ dân, trong đó có 18 hộ nghèo và 20 hộ cận nghèo, Hợp Nhất vẫn nằm trong danh sách các xóm còn nhiều khó khăn của xã Tràng Xá. Tuy nhiên, điều đặc biệt ở đây là tinh thần tự chủ, không trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Anh Hải chia sẻ thêm:

"Chúng tôi coi những chính sách hỗ trợ chỉ là động lực ban đầu. Điều quan trọng nhất là bà con trong xóm phải chủ động học hỏi, thay đổi tư duy sản xuất để tự mình vươn lên."

Có thể nói, sự thay đổi lớn nhất ở Hợp Nhất đến từ cây thanh long, một loại cây trồng vốn xa lạ với vùng đất này. Anh Hải nhớ lại cơ duyên đưa cây thanh long đến xóm:

"Tôi từng đọc được bài báo về một cựu binh nghèo trồng thanh long ở huyện Phổ Yên trước kia, nay là thành phố Phổ Yên. Qua tìm hiểu, tôi biết cây thanh long thuộc họ xương rồng, chịu hạn tốt, phù hợp với đất đồi ở đây. Năm đó, gia đình tôi quyết định chuyển đổi đất trồng lúa sang trồng thanh long."

Gia đình anh Chu Thanh Hải hiện sở hữu 600 gốc thanh long, mỗi năm thu hoạch khoảng 12 tấn quả.

Từ vài hộ tiên phong, đến nay, cả xóm đã có hơn 10ha thanh long với hơn 40 hộ dân tham gia trồng. Riêng gia đình anh Hải hiện sở hữu 600 gốc thanh long, mỗi năm thu hoạch khoảng 12 tấn quả. Các giống thanh long như Long Định 12, Long Định 14 và Đài Loan đều cho năng suất cao và chất lượng tốt, được thương lái đến tận vườn thu mua.

Anh Hoàng Viết Văn, một trong những hộ chuyển đổi từ làm công nhân ở Bắc Ninh về quê phát triển kinh tế, cũng gặt hái thành công với 600 gốc thanh long đỏ. Anh chia sẻ:

"Đi làm công nhân xa nhà, thu nhập cũng ổn nhưng chi phí sinh hoạt cao, nhất là lại phải ly hương. Khi thấy cây thanh long phù hợp với đất đai quê hương, tôi quyết định trở về. Nhờ bà con, anh em trong xóm chỉ dẫn, vườn thanh long của tôi đang phát triển tốt và mang lại nguồn thu ổn định."

Cây thanh long giúp nhiều hộ dân ở Hợp Nhất thoát nghèo, lan tỏa tinh thần tương trợ, giúp đỡ nhau. Những người trồng lâu năm như anh Hải sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ bà con về kỹ thuật, giống cây, giúp phong trào trồng thanh long ngày càng phát triển. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là chi phí đầu tư ban đầu, đặc biệt là trụ cột cho cây leo bám, khiến nhiều hộ nghèo chưa đủ điều kiện tham gia. Theo nhẩm tính của anh Hải, chi phí đầu tư để làm mỗi trụ cột cho cây thanh long leo bám hết từ 80 - 90 nghìn đồng.

Bên cạnh thanh long, Hợp Nhất còn tập trung vào các mô hình kinh tế khác như trồng chè giống mới, nuôi cá tổng hợp, trong đó nhiều nhất là giống cá Chim vì giống cá này ít bị bệnh, đồng thời và cải tạo ao hồ. Toàn xóm hiện có hơn 5ha chè, trong đó nhiều hộ đã chuyển đổi từ chè ta sang chè cành cho giá trị kinh tế cao hơn. Nhờ áp dụng hệ thống tưới tiêu tự động, bà con có thể chủ động sản xuất quanh năm, không còn phụ thuộc hoàn toàn vào lượng mưa tự nhiên như trước đây.

Một số hộ dân thử nghiệm mô hình trồng rau trong nhà lưới và nuôi trâu gột - những hướng đi mới giúp gia tăng thu nhập và đa dạng hóa nguồn thu. Anh Hải chia sẻ thêm về sự phát triển của xóm: Hiện chúng tôi đã trồng thêm 6ha nhãn, đồng thời cải tạo đất để phát triển các giống cây ăn quả khác như bưởi. Mục tiêu trước mắt là cùng nhau thoát nghèo, xa hơn nữa là tạo dựng vùng nguyên liệu lớn, hướng tới ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm.

Ngoài thanh long, nhiều hộ dân ở Hợp Nhất đang từng bước phát triển kinh tế gia đình thông qua việc đào ao thả cá và trồng một số loại cây ăn quả khác như bưởi, nhãn

Sự chuyển mình của Hợp Nhất mang lại đời sống kinh tế khởi sắc, lan tỏa tinh thần lao động tích cực trong cộng đồng. Đồng chí Nông Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Tràng Xá, nhận xét: Hợp Nhất là một trong những xóm có điều kiện kinh tế khó khăn của xã. Nhưng với sự năng động và tinh thần đoàn kết, bà con đã trở thành những tấm gương tiêu biểu trong phát triển kinh tế, khích lệ các xóm khác học hỏi và làm theo.

Những vườn thanh long xanh mướt, những đồi chè trù phú hay những ao cá đầy ắp là thành quả lao động thể hiện ý chí, nghị lực của người dân Hợp Nhất. Tôi tin rằng, với tinh thần ấy, vùng đất này chắc chắn sẽ tiếp tục vươn xa, trở thành điểm sáng trong bức tranh kinh tế nông thôn của huyện Tràng Xá nói riêng và huyện Võ Nhai nói chung.

Chốn thâm sơn nay đã bừng tỉnh. Và trên vùng đất khó ấy, những mầm xanh hy vọng đang ngày càng lan tỏa mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

                                                              Bài và ảnh: Kim Ngân

Tạp chí Văn nghệ Thái Nguyên